Ik slaag de temperatuur over vandaag.
Gelukkig Nieuwjaar!
Beste wensen, goede gezondheid, liefde en vrede!
1 januari 2023.
En ik heb mijn eerste voornemen al meteen gebroken.
Onbewust, maar toch zeker.
Het is zondag vandaag. Dat wil zeggen dat ik om 9uur op het plekje aan de bank zou staan. Zou...
Waar ik vorige week nog 'sowieso' antwoordde aan de man met de hond wanneer hij vroeg naar mijn aanwezigheid vandaag, sta ik er niet.
Ik word pas wakker om 10uur. En dan nog ben ik me van geen kwaad bewust.
Mijn wekker ging niet af, ik was hem vergeten zetten.
Zoals dat gaat op dagen zonder wekker, praten mijn man en ik over indrukken, gedachten, plannen.
En pas om 11uur besef ik 'Het is zondag!'.
Mijn lichaam maakt een sprong, het besef dringt diep binnen in mijn vezels.
Ik heb de wijk overgeslagen/overslapen vandaag.
En meteen zijn ze daar, de gevoelens van schuld, spijt, teleurstelling in mezelf, paniek.
'Maar je hebt er gisteren niet aan gedacht dat het vandaag zondag zou zijn?' 'Nee, het was Oudjaar, er werd feest gevierd, de dochter ging uit, ik maakte me zorgen om vuurpijlen en veiligheid. Ik bleef wachten tot ze thuis was en ging slapen.'
De woorden vallen als slappe excuses op de grond.
'Ik heb geen wekker gezet.'
Daar komt het op neer.
'Zou ik nu nog gaan? Zou ik morgen gaan?'
'Doe me een plezier, het is 1 januari. Niemand wacht op jou.'
Zijn woorden raken me. Niet dat ik denk dat er wel mensen op me wachten. Wel maken ze voor me duidelijk dat deze kans verkeken is.
Ik ben er niet.
Ik was er niet.
En ik had gezegd van wel.
Mijn gedachten gaan alle kanten op, maar ik denk ze uit te kunnen lijnen in drie hoofdgedachten.
1. Aanwezigheid
Hoe langer ik bezig ben met dit onderzoek, hoe helderder het belang van aanwezigheid voor me wordt.
Wanneer ik terugdenk aan mijn allereerste onderzoeksvraag: 'Hoe kan de kunstenaar de het lichaam inzetten om de sociale cohesie bevorderen in de stad?'
Dan kan ik daar op dit moment op antwoorden: 'Door in de eerste plaats lichamelijk aanwezig te zijn in de stad.'
Je kan jezelf als kunstenaar niet verhouden tot je onderwerp, wanneer het onderwerp zich niet kan verhouden tot jou.
Dat is zeer simpelweg gezegd, je moet er ook zijn, anders gebeurt er niets dat je kan waarnemen, laat staan bevorderen.
2. Duurzaamheid
Wanneer je als kunstenaar onderzoek doet, ga je verbindingen aan met het onderwerp dat je onderzoekt. Bij mij is dat de sociale cohesie. Sociale cohesie ligt niet zomaar voor het grijpen. Het is een heel frêle en breekbaar goed dat zoals een suikerspin tussen mensen onderling in ligt.
Het is niet in materiële vorm waarneembaar, maar ligt in gebruiken, rituelen, gedragingen en gevoelens.
Het laat zich niet incidenteel onderzoeken. Er vindt geen openbaring plaats wanneer je er de tijd en het geduld niet voor opbrengt.
Bij enige vorm van wantrouwen of haast vervliegt het.
Om inzichten en data te verduurzamen, moet je toewijding en betrokkenheid aan de dag kunnen leggen.
3. Nabijheid
Dit is misschien wel het moeilijkste punt.
Vaak wordt er gewaarschuwd voor het verlies aan overzicht wanneer je zelf te diep in je eigen onderzoeksmaterie zit. En ik begrijp de waarschuwing.
Ze zit steeds als plaaggeest op mijn rechterschouder en fluistert woorden als objectiviteit, betrouwbaarheid en navolgbaar in mijn oor.
'Je moet afstand nemen.'
Het is echt goed bedoelde raad en ik snap hem ook echt.
Maar ik sta niet alleen in mijn onderzoek. Dit onderzoek gebeurt met de mensen die ik ontmoet. Ik stel hen vragen, ga aan de slag met hun antwoorden. In een gelijkwaardige positie waarin mijn bevindingen geen hogere waarde kunnen hebben dan de bevindingen van de persoon die ze aan me gaf.
Het is een soort verschijning van hetgeen zich op dat moment voordoet.
En niet enkel een verschijning, maar ook een bijeenkomen van.
Een bijeenleggen van ervaringen, kennis en inzichten.
Ik krijg deze data, noch de verbindingen tussen de verschillende data, helder wanneer ik niet zelf in verbinding sta met de materie.
Het doet me denken aan een onderzoek dat ik vorige week las.
The hidden dimension of poverty. (2019) * **
Een onderzoek van ATD Fourth World, een internationale stichting tegen armoede en University of Oxford.
Zij hebben hun onderzoek gevoerd aan de hand van een methodologie die 'Merging of knowledge and Practice with people living in poverty' heet.
Hun data werden gegenereerd door mensen die ervaringsdeskundige zijn. Onderzoekers gingen met de data aan de slag en de ervaringsdeskundigen gaven terug feedback op de data. Ook gingen samen aan de slag tijdens onderzoeksactiviteiten.
Hun bevindingen werden samengebracht en versmolten.
Aan de hand van de engelse bewoording 'merging' voel ik veel plaats voor betekenis.
'Merging'
Samen voegen.
Dit kan enkel plaatsvinden als je dus nabij bent. Niet wanneer je op afstand vanachter je computer beschrijft wat je ziet. Het is veldwerk.
'Emerging'
Verschijnen.
Het doet zich anders niet voor. Het zou niet zichtbaar zijn.
'Immerging
Verdwijnen, oplossen in een vloeistof.
Wat je uit de context neemt zou niet meer dezelfde inhoud behouden.
Je data zouden een andere waarde krijgen. (Eigen overtuiging)
Je kan het dus enkel vangen in de nabijheid van je onderwerp.
'Emergency'
Noodgeval
Wat er verschijnt, wat zich voordoet, wat zichtbaar en tastbaar wordt is de noodzaak, de urgentie die zich stelt.
Vandaag sla ik dus drie ballen tegelijk mis.
Ik ben niet aanwezig. Ik ga niet duurzaam om met mijn onderwerp. Ik ben niet nabij.
En ja, het voelt als een stevige dreun.
Hier nu over zitten schrijven maakt het niet goed.
Maar het geeft me wel weer antwoorden op vragen die ik in een grote tas over mijn linkerschouder meezeulde.
'Waarom voelt afstand nemen niet juist?'
'Waarom voel ik de urgentie om elke week te gaan dansen in de wijk?'
'Wat kan een danskunstenaar betekenen voor de sociale cohesie in de stad?
Deze non-actie is onomkeerbaar, maar ik probeer er uit te leren.
Ik zet de televisie aan en zie het Nieuwjaarsconcert van de Wiener philharmoniker.
Balletdansers dansen op de walsmuziek. De concertzaal is gevuld met vrolijke mensen. Strauss is weer sterk vertegenwoordigd.
We eten resten van de feestmaaltijd van gisteren. De puberdochter bromt er wat doorheen.
Er zijn ook nog zekerheden in het leven.
Denk nu niet dat ik het zo snel naast me neer leg.
Deze ochtend heeft een diepe indruk op me achtergelaten.
En ik hoop... enkel op mij.
Bronnen:
*
**
Comments