08/03/2024
9:22
Helder, zonnig weer. Koude wind uit het oosten. Gevoelstemperatuur 5°
Ik kom aan in de Piushaven. Het eerste wat me opvalt is het houten ponton en het licht. Door de ruimte op en rond het water, krijgt het licht vrij spel in omgeving. De zon schijnt, en dit heeft een positieve invloed op mijn humeur, dus dit kan ook een heel subjectieve observatie zijn. De aanwezigheid van nieuwbouw en horeca is opvallend.Terrassen worden klaargemaakt om cliënteel te ontvangen. Hier en daar staat er een voordeur open en er klinkt een stofzuiger.
Ik wandel eerst halverwege de haven en steek de draaibrug Prinsenhoeven over. Wanneer ik de overkant bereik en dus ook een blik heb kunnen werpen op de ingang van de haven op het water, vraag ik me af of dit het einde van de wijk is, of slechts het midden. Mijn nieuwsgierigheid is gelukkig altijd groter dan mijn berusting en ik keer om, steek de brug terug over en loop verder oostwaarts.
Wanneer ik aan de noordkade van de haven over het voetpad loop, dat tot mijn kinderlijke vreugde soms ook in een vlonderpad overgaat, stel ik me de vraag of deze schijnbaar nieuwe wijk iets met gentrificatie heeft gehad.
Ik ben met een open geest naar hier getrokken. Omdat ik me vandaag vooral wil openstellen, ongedwongen en zo onbevooroordeeld mogelijk. Waarmee ik wil zeggen dat ik niet eerst heel de historische achtergrond van de Piushaven heb opgezocht.
Ik zag tot op die plek aan de draaibrug weinig ‘oude’ gebouwen. De enkelen die me opvielen zijn erg recentelijk gerenoveerd met hoogstaande materialen. De hedendaagse architectuur van de nieuwbouw flatgebouwen voert de boventoon. Onbewust leg ik de link met de wijk Nieuw Zuid in Antwerpen. Een wijk die ik een jaar lang heb onderzocht. Daar staat enkel nieuwbouw, maar daar is er wel een combinatie van sociale woningbouw en private woningbouw. Hier in de Piushaven zie ik niet meteen enige sociale woningbouw. Tenzij het zo goed is ingepast dat ik het niet ervaar. Zouden deze woningen achter de splinternieuwe gevels van de laagbouw liggen?
De stroom opwaarts volgend kom ik aan het Wilhelminakanaal. Hier steek ik over op een rode brug. Ik kijk in zuidelijke richting over het water. Op ongeveer een kilometer zie ik een grotere betonnen brug die verder reikt dan de onmiddelijke oever. Ik twijfel even of ik wel helemaal naar daar moet wandelen. Zou het me te ver leiden?
Maar ik volg een wandelaar met een hond die vermoedelijk een volledige lus wil maken.
Ik wandel aan de flank van een groot natuurdomein waar vroeger een borghoeven stond, Huize Moerenburg. De rust is overweldigend. Vogelgezang en kabbelend water vullen mijn oren. Ook dit is een stukje Tilburg. De wandelaar met de hond slaat linksaf. Voor me staat de betonnen brug, maar ik zie geen trap om de brug op te gaan. De weg links volgen tot het begin van de brug lijkt me op dit moment tijdverlies. Dus ik waad door de struiken en klim over een vangrail.
‘Goeiemorgen’, een bejaarde vrouw fietst rustig voorbij, nauwelijks verrast door mijn verschijning. Ik steek het kanaal terug over en neem aan de overkant wel een trap omlaag.
Aan deze zijde van het Wilhelminakanaal kom ik prompt in een woonwijk terecht. Een nagelnieuwe woontoren legt een schaduw naast een zorgvuldig rasterwerk van allemaal dezelfde witte huizen die hier duidelijk al veel langer staan dan de toren. Ik schat dat ze gebouwd zijn rond 1950.Ik zie een kapotte parasol in een voortuin, handdoeken van Frozen aan een slaapkamerraam alsof het gordijnen zijn, plastic palmbomen wuiven in de frisse wind.Deze omgeving ligt qua gevoel dichter bij me dan de architecturale nieuwbouw. Aan een heel aantal voorgevels wapperen blauwe vlaggen met een groen opdruk; Jeruzalem. Zou het de naam van de wijk zijn? Of een caranavalvereniging?
Aha, dus dit is ook de Piushaven!
Ik vraag me af of de bewoners uit deze woonwijk ook naar de dansvoorstellingen in de haven zijn gaan kijken tijdens het Dansjacht festival? Een vrouw in een grijs trainingspak veegt de stoep met haar bezem. Een man staat twee huizen verder in het deurgat. Zou ik hen aanspreken?Of houd ik dit voor de volgende keer dat ik hier door de havenwijk wandel of dans? Nog voor ik me deze vraag in haar volledigheid kan stellen, verdwijnen ze beiden terug achter een gesloten deur. Misschien volgende keer?
Ik besluit door de straten van de wijk te blijven wandelen, in plaats van het water weer op te zoeken. Hier wil ik voelen, kijken, luisteren en absorberen. Hoe resoneert het hier? Hoe lang al wordt er hier gewoond, geleefd?
Ik zie voordeuren, achterdeuren, steegjes, een drankenhandel, achterplaatsen, tussenverdiepingen. Een man staat aan de straatkant te roken. ‘Goeiemorgen’. Het valt me op dat ik de aanwezigheid van het water nu echt niet meer voel. Dit wordt bevestigd door het verschijnen van de drukke Piusstraat.
Om in de Piushaven te blijven moet ik nu naar rechts. Daar kom ik terug aan het begin van de haven, waar het water eindigt en tegen het houten ponton kletst. Hier kan het niet verder.
Ik ga met mijn voeten op het ponton zitten, terwijl ik mijn zitvlak op de kaaimuur plaats. Ik ben niet alleen. Om me heen lijkt er zich een kleine verzameling voorbijgangers te vormen, die net als ik, hier op deze plek willen rusten. De zon schijnt, het water kletst rustig tegen het ponton. Er staat een eendenpaar te genieten van de stralen. Ik zet mijn tas die naast me stond tussen mijn voeten. Een kleine uitnodiging voor eender wie die naast me wil plaatsnemen. Maar iedereen blijft op afstand.
Dat is niet erg. Ik kom hier nog. Iets in mij zegt dat het niet lang zal duren voor ik een gesprek heb hier in de haven.
Vandaag dans ik niet expliciet, ik beweeg me louter wandelend door de wijk. Hoewel ik me bij aankomst in de haven om 9:20 aangetrokken voelde tot het ponton dat als een podium plaats geeft aan dans. Toegegeven, het lijkt er voor gemaakt. De zon als schijnwerper, de voorbijgangers als toeschouwers, het water en de wind als geluidsfragment. Ik geloof dat veel danskunstenaars niet veel meer nodig hebben dan dat.
Maar vandaag besluit ik om mijn voeten naast elkaar op de kaaimuur te zetten en aandachtig te kijken, over het water heen. Wanneer ik het gevoel heb voldoende Piushaven te hebben geabsorbeerd, trek ik met schoolbordkrijt een silhouet rond mijn beiden voeten. Dit was de choreografie van vandaag. Een beginpositie, een stille observatie.Eerst opmerken, dan pas dansen.
11:40
Dit is de informatie die ik later op de dag vindt als antwoord op mijn eigen kleine vraagstukken:
Piushaven:
Gegraven in de late 19e eeuw voor goederenvervoer, toch onderging de Piushaven in Tilburg recentelijk een transformatie. In de 20e eeuw raakte het in verval, maar sinds enkele jaren zijn de oude pakhuizen gerenoveerd, wandelpaden langs het water aangelegd en horecagelegenheden aangetrokken. Deze herontwikkeling heeft het gebied nieuw leven ingeblazen, waardoor het een vernieuwde waterkant is geworden en een plek voor recreatie en bedrijvigheid, anno 2024.
Bruggen en kanalen:
Het Wilhelminakanaal is genoemd naar koningin Wilhelmina en werd in 1923 geopend. Het is aangelegd om een betere waterverbinding te bieden tussen de steden 's-Hertogenbosch en Oosterhout.
Het kanaal speelde oorspronkelijk een belangrijke rol in het transport van goederen en grondstoffen. Tegenwoordig wordt het kanaal nog steeds gebruikt voor scheepvaart, zij het in mindere mate dan vroeger.
Jeruzalem:
Na 1945 ontstond de buurt als reactie op de vraag naar extra woonruimte na de oorlog, met een opvallend ontwerp van Henri Zwiers. Voorheen was het gebied agrarisch land en behoorde het tot de wijk Oud-Zuid, onderdeel van de buurt Koningshoeven. Later kreeg het de naam Jeruzalem vanwege het woestijnachtige uiterlijk bij de bouw. Hoewel het oorspronkelijk een arbeiderswijk was en in 2007 werd aangemerkt als de armste wijk van Brabant, is het sindsdien getransformeerd tot een gewilde woonlocatie. Nieuwbouw woningen worden snel verkocht, zij het tegen hogere prijzen, en de multiculturele wijk herbergt nu zowel welgestelde als minder welgestelde inwoners.
DPG Media. (2024). in de buurt, Tilburg. geraadpleegd op 08/03/2024, van https://indebuurt.nl/tilburg/
Gemeentebestuur Tilburg. (2024). Piushaven. Gemeente Tilburg. Geraadpleegd op 08/03/2024, van https://www.tilburg.nl/gemeente/stad-en-dorpen/cultuur-vrije-tijd/piushaven/
Projectbureau Piushaven. (2023). Piushaven Boulevard van Tilbrg. Piushaven. Geraadpleegd op 08/03/2024, van https://www.piushaven.nl/
Comments